Baanbrekende rechtszaak van vier Nigeriaanse boeren en Milieudefensie tegen Shell nadert einde

Baanbrekende rechtszaak van vier Nigeriaanse boeren en Milieudefensie tegen Shell nadert einde

Veel nieuw bewijs dat Shell verantwoordelijk is voor olieramp

Amsterdam, 1 oktober 2020 - Op 8 en 9 oktober vindt in Den Haag het hoger beroep plaats in de zaak van vier Nigeriaanse boeren en Milieudefensie tegen Shell. In deze laatste fase van de in 2008 gestarte zaak staan de volgende vragen centraal: heeft Shell voldoende gedaan om lekkages te voorkomen en is er na de lekkages op een adequate manier gesaneerd. Ook de vraag naar de betrokkenheid van het Shell hoofdkantoor bij de operatie in Nigeria komt opnieuw aan de orde. In de afgelopen periode hebben de advocaten van de boeren op alle punten nieuw bewijsmateriaal verzameld, dat zij hebben ingebracht in het hoger beroep. 

De Nigeriaanse eisers

De rechtszaak is destijds aangespannen door Milieudefensie samen met vier boeren uit drie dorpen in de Nigerdelta. Lekkende pijpleidingen van Shell hebben het leven in de drie dorpen waar de vier wonen bijna onmogelijk gemaakt. De boeren konden voor de olielekkages goed in hun levensonderhoud voorzien. Sinds de olielekkages is dat niet langer mogelijk. In deze dorpen leven families in armoede, in een zeer ongezonde omgeving, waar kinderen en ouderen ziek worden en sterven door de olievervuiling. Meer over de eisers Eric Dooh uit Goi, Elder Friday Alfred Akpan uit Ikot Ada Udo en Chief Fidelis A. Oguru en Alali Efanga uit Oruma lees je hier. Alali Efanga maakt de uitkomst van de rechtszaak niet meer mee. Hij overleed eind 2016. Een andere eiser, Barizaa Dooh overleed al eerder. Zijn zoon Eric is nu appellant in deze zaak.

Baanbrekende zaak

Het was in 2008 voor het eerst dat een Nederlands bedrijf zich voor een Nederlandse rechtbank moest verantwoorden voor milieuschade in het buitenland. Dat maakt deze zaak uniek. In deze zaak klagen Milieudefensie en de boeren, zowel Petroleum Development Company of Nigeria (SPDC - Shell's dochterbedrijf in Nigeria) als Royal Dutch Shell (het hoofdkantoor van Shell in Nederland) aan. In een tussenarrest gaf het Gerechtshof Milieudefensie gelijk: Shell kan ook in Nederland aansprakelijk worden gehouden voor milieuschade over de grens. Shell moet dus hier voor de rechter verantwoording afleggen. Ook voor andere slachtoffers van Nederlandse multinationals is deze uitspraak van groot belang.

Nieuw bewijsmateriaal tegen Shell

Channa Samkalden, de advocaat van de boeren en Milieudefensie, heeft veel nieuw bewijsmateriaal in handen gekregen. Sommige documenten, zoals auditrapporten en interne notities, moest Shell op last van een bevel van het gerechtshof ter inzage leggen. Ander  bewijs komt bijvoorbeeld uit de strafprocedure die in Italië loopt tegen Shell. Bijvoorbeeld over de aansturing van de operatie in Nigeria vanuit Den Haag. Shell heeft altijd ontkent betrokken te zijn bij de oliewinning door het bedrijf in de Niger Delta. Uit diverse interne stukken blijkt dat Shell wel degelijk zeer direct betrokken is bij de aansturing van de oliewinning in Nigeria. En men wist in Nederland ook heel goed dat er in Nigeria van alles mis ging, met grootschalige milieuschade tot gevolg. Toch gingen andere (financiële) belangen voor.

Verder hebben deskundigen die door het gerechtshof zijn aangesteld duidelijk gemaakt dat Shell’s eigen onderzoek naar de oorzaak van de lekkages niet deugt. Milieudefensie roept al jaren dat de zogenaamde JIT-rapporten onbetrouwbaar zijn, en ziet dat nu eindelijk uit onafhankelijke hoek bevestigd. 

Ook als het gaat om de mate van vervuiling en de sanering van de vervuilde gebieden is er nieuw bewijs. Bodemdeskundige Edelman heeft de sanering onder de loep genomen, en geconcludeerd dat de aanpak van Shell niet aan de normen voldoet.

De eisen

De boeren en Milieudefensie willen dat Shell de olie opruimt, dat is tot nu toe niet of onvoldoende gebeurd. Ook uit studies van de VN blijkt dat Shell in de Nigerdelta niet voldoende heeft opgeruimd. Daarnaast moet Shell de getroffen boeren en hun gemeenschap een schadevergoeding betalen, door de olielekkages is hun bron van inkomsten opgedroogd.  Ook moet Shell meer doen om nieuwe lekkages te voorkomen, waaronder de pijpleidingen beter onderhouden.

Donald Pols, directeur Milieudefensie: ‘‘Grote bedrijven kunnen in een land als Nigeria doen en laten wat ze willen. De overheid stelt nauwelijks regels aan de manier waarop multinationals over de grens opereren. Door het ontbreken van regels staan ze toe dat de levens van gewone burgers compleet worden verwoest. Hadden we dergelijke regels gehad, dan was een rechtszaak als deze niet nodig geweest. Ik roep de overheid op om hier werk van te maken.’’

Volg Donald Pols op Twitter